Zdecydowaną większość monet grecki bito stemplami. Stempel główny (awers) umieszczano w kowadle a rewers bito stemplem przykładanym ręcznie. Początkowo, gdy monety bito jednostronnie, kulkę, a w okresie późniejszym krążek metalu wciskano w kowadło za pomocą punc, o powierzchni mniejszej niż powierzchnia dolnego stempla. W zależności od wielkości metalu używano dwóch lub trzech punc połączonych lub przybijanych oddzielnie. Pierwsze punce miały powierzchnię szorstką ale obrobioną toteż wybijały na rewersach kształty nieregularne ale z grubsza zbliżone do kwadratu – stąd przyjęła się nazwa przedstawienia na wczesnych monetach „kwadrat wklęsły”. Z czasem punce nabrały bardziej regularnego geometrycznego kształtu i zaczęto na nich umieszczać różne wizerunki powiązane tematycznie z awersem monety. W ten sposób punca przekształciła się w stempel rewersowy który jednak do końca VI w . p.n.e. był mniejszy od awersowego i nadal miał charakterystyczny kształt kwadratu. Przykładem mogą być tutaj monety korynckie których rewers początkowo zdobi stylizowana swastyka ale już niedługo głowa potem Ateny (wszystko nadal w „kwadracie wklęsłym”).
W V w. p.n.e. w większości monet stemple awersu i rewersu mają już taką samą wielkość. Ponieważ stempel dosyć szybko się niszczył być może w niektórych mennicach robiono matryce do ich powielania. Stempel rewersowy przykładany ręcznie niszczył się dużo szybciej niż awersowy – przyjmuje się że w stosunku 1:7. Analiza obu rewersów pozwala na częściową rekonstrukcję chronologii poszczególnych emisji.
Stemple monetarne wykonywano ryciem ręcznym od razu w metalu, który potem hartowano.
Wykonywali je często ci sami artyści co ryte w kamieniach półszlachetnych gemmy. Z wielką precyzją ryto przedstawienia często nie przekraczające 4 mm, które po fotograficznym powiększeniu nic nie tracą z piękna i dokładności cyzelunku. Analizując ewolucję monet możemy prześledzić związki sztuki medalierskiej z rozwojem greckiej rzeźby czy przedstawień na wyrobach ceramicznych. Zazwyczaj możemy wyodrębnić podobne zmiany stylu i technik artystycznych. Naturalnie istnieją też terytorialne różnice w stylach - monety z Sycylii i Italii różnią się znacznie od tych bitych na rubieżach wschodnich, a te z Północnej Grecji od monet małoazjatyckich.
Przedstawienia na monetach możemy podzielić na trzy główne kategorie:
1) wizerunki bóstw czczonych w danym mieście lub jego najbliższej okolicy, względnie związane z nim atrybuty;
2) przedstawienia o treści ekonomicznej, czyli dawne przedmioty wymiany pełniące na danym terenie wcześniej funkcję pieniądza niemonetarnego, lub towar stanowiący główny przedmiot produkcji lub handlu miasta;
3) wyobrażenia łączące się na zasadzie gry słów z nazwą miasta czyli tzw. godła mówione
I tak do pierwszej, najliczniejszej grupy można zaliczyć monety ateńskie z głową Ateny i sową – ptakiem jej poświęconym, monety Elidy z głową Zeusa Olimpijskiego emisje efezkie z pszczołą lub jelonkiem – atrybutami Artemidy Efezkiej. Do tej grupy możemy też zaliczyć wszystkie monety z przedstawieniami związanymi z mitologią czyli np. koryncki Pegaz który jest nawiązaniem do lokalnego mitu o Bellerofoncie.
Do grupy drugiej będą się przede wszystkim zaliczać wizerunki zwierzą domowych a zwłaszcza bydła – symbolu bogactw w czasach najdawniejszych i pierwszego pieniądza.
Będzie to byk Sybaris czy Bizancjum, krowa w Eretrii czy krowa z cielęciem w Iilirii.
Możemy też rozpoznać nawiązania do innych przedmonetarnych pieniędzy – przedmiotów z brązu jak trójnóg na monetach z Krotonu czy obosieczny topór zdobiący pieniądz z Tenedos.
Wizerunek tuńczyka na monetach Kyzikos może świadczyć o nacisku na rybołówstwo, podobnie jak brązowe monetki z Olbii nad Morzem Czarnym których kształt przypomina delfina.
Róża na monetach z Rodos może nawiązywać zarówno do olejków różanych będących głównym towarem eksportowym wyspy, jak i do nazwy miasta (rodon = róża). Podobnie liść selera (gr. selinos) nawiązuje do nazwy miasta: Selinunt.
Stosunkowo późno na greckich monetach pojawiają się napisy i nawet w V w. p.n.e. część monet pozbawiona jest legendy. Przede wszystkim są to nawiązania, często skrótowe do społeczności państwa-miasta emitującego monetę (czyli nie Ateny a Ateńczycy, nie Lacedemon a Lacedemończycy). W okresie hellenistycznym i rzymskim pojawiają się naturalnie imiona i przydomki władców.
Źródło: Aleksandra Krzyżanowska „Numizmatyka grecka” („Vademecum historyka starożytnej Grecji i Rzymu”, Tom I, Warszawa 1985),
| Statystyka: |
| Przeglądano: 4292 |
| Ilość komentarzy: 0 |
|
|
 |
|
|
|
|
