Najstarsze monety które możemy uznać za „greckie” odnajdujemy w depozycie fundacyjnym świątyni Artemidy w Efezie (koniec VII w. p.n.e.). Obok monet lidyjskich ze srebra i elektronu pojawiają się monety ze stemplami miast jońskich.
Starożytni twierdzili, że pierwsze w Grecji srebrne monety wprowadził król Feidon z Eginy ale dziś wiemy że były one wzorowane na monetach jońskich i najstarsze wybito po roku 600 p.n.e. Srebrny stater eginecki ważył 12,60 g i na awersie zdobił go żółw morski. Poza Eginą wcześnie zaczęły bić monety Korynt, Ateny, Elida i Beocja.
W szybkim czasie moneta staje się dla Greków czymś niezbędnym i każde większe polis zaczyna bić własny pieniądz. W okresie największego rozkwitu monetę bije przeszło 1000 greckich mennic. Większość z nich emitowało pieniądze wg innego systemu a waga monet o podobnym „nominale” mogła znacznie się różnić (np. drachma attycka ważyła 4,36 g kiedy koryncka 2,8 g). Najpopularniejszymi greckimi systemami monetarnymi były lidyjski (zwany później perskim), milezyjski, fenicki, eubejski (zwany później attyckim) eginecki, koryncki i fokajski.
Teoretycznie większość z nich opierała się na babilońskim systemie wagowym. Zakładał on że największą jednostką wagową był talent który odpowiadał 60 minom, a ta dzieliła się na 60 szekli (w systemach monetarnych minę dzielono na 100 szekli / drachm).
Poszczególne miasta greckie miały różne wzorce wagowe talenta a co za tym idzie inną wagę mniejszych „nominałów”. Sam talent był stosowany jako jednostka do rozliczeń hurtowych czy międzypaństwowych. Tukidydes wielokrotnie cytuje ile talentów srebra przeznaczono na opłatę żołdu wioślarzy, opłacenie haraczu czy na budowę okrętów itp.
Dla przykładu tak wyglądał rozpowszechniony przez potęgę Aten system attycki (wcześniej zwany eubejskim):
talent = 26,116 kg = 60 min
mina = 436,6 kg = 100 drachm
drachma = 4,36 g = 6 oboli.
W systemach greckich spotykamy monety większe niż drachma będące jej parzystym pomnożeniem:
didrachmy = 2 drachmom
tetradracmy = 4 drachmom (np. stater attycki = 17,45 g)
heksadrachmy = 6 drachmom
oktodrachmy = 8 drachmom
dekadrachmy = 10 drachmom
Sporadycznie występują tridrachmy = 3 drachmom i pentadrachmy = 5 drachmom
Istniały też monety „kilkuobolowe”:
tetrobol = 4 obolom
triobol = 3 obolom czyli ½ drachmy
diobol = 2 obolom
trihemiobol = 1,5 obola
Za codzienne wydatki płacono monetami mającymi wartość cząstki obola:
tritartemorion = 3/4 obola
hemiobol = 1/2 obola
trihemitartemorion = 3/8 obola
Na terenie Sycylii emitowano litrę - monetę z brązu (kruszcu bardzo popularnego w późniejszych monetach rzymskich). Miała ona też srebrny odpowiednik odpowiadający 1/5 drachmy.
Aby osiągnąć wyższy zysk z własnych emisji państwo mogło nadawać swoim monetom nieco wyższą wartość niż wartość metalu. Wtedy wracano do tradycyjnego ważenia i ustalano realny „przelicznik walutowy”. Umiejętność zliczania i wymiany monet pochodzących z różnych systemów musiała być cenioną specjalnością. Pewne światło na to, jak sobie z tym radzili starożytni bankierzy rzuca nam dekret z 96 r. p.n.e. znaleziony w Delfach. Zawiera on wskazówki która moneta jednego systemu odpowiada jakiej w innym. I tak np. tetrobol eginecki (4,25 g) był równy wartością drachmie attyckiej (4,36 g) a trihemiobol koryncki (0,70 g) odpowiadał obolowi attyckiemu (0,72 g).
Ze względu na dostępność kruszców w świecie greckim zdecydowanie dominowała moneta srebrna. Mało kto mógł sobie pozwolić na emisje w złocie. Dokonał tego legendarny król Lidii Krezus (startery o wadze 8,10 g) w oparciu o złoża spod góry Tmolos i ze złotodajnej rzeki Paktolos. Półbarbarzyńska Macedonia podkreślała swoje helleńskie aspiracje bijąc złote stratery ze złota pochodzącego ze złóż z gór Pangaion. Dzięki pokładom z Nubii i Pustyni Arabskiej złotymi monetami sześcio- i ośmiodrachmowymi mógł się pochwalić wielki Egipt.
Źródło: Aleksandra Krzyżanowska „Numizmatyka grecka” („Vademecum historyka starożytnej Grecji i Rzymu”, Tom I, Warszawa 1985),
| Statystyka: |
| Przeglądano: 5444 |
| Ilość komentarzy: 0 |
|
|
 |
|
|
|
|
